Samal tau, Şalkar köl, Sarıarqa jerimiz.
/
Köküm atam er Türk, biz Kazak eliyiz.
Samal Dağı, Şalkar Gölü, Sarı Tepe yerimiz.
- Alaş Orda Milli Marşı'ndan -
Alaş Orda Hükümeti bugünkü Kazakistan topraklarında kurulmuş bir devlettir. Varlığı ne yazık ki çok uzun sürmemiştir. 1917 yılında kurulan devlet Bolşevikler'in işgali sonucu 1920 yılında yıkılmış, yerine Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur.
Alaş Orda'nın temelleri 1905 yılında gizli bir hareket olarak ortaya çıkan Alaş Partisi tarafından atıldı. Partinin kurucuları arasında Mustafa Çokay, Abdulgaffar İmanov, Amangeldi İmanov, Alihan Bökeyhanoğlu, Muhammetcan Tınışbayoğlu, Ahmet Baytursunoğlu, Mircakıp Dulatoğlu gibi dönemin önde gelen Kazak ve Kırgız aydınları yer alıyordu. Partinin liderliğini Alihan Bökeyhanoğlu yapıyordu.
Alaş Partisi Türkistan'da Rus egemenliği altında yaşayan Türk halklarının aydınlanmasını ve kalkınmasını amaçlıyordu. Orta Asya'da yaşanan İslam'ın modernleşmesi gerektiğini savunuyordu. Alaş Orda Hanlığı'nın tekrar kurulup Orta Asya Türkleri'nin bir çatı altında toplanmasını istiyordu. Parti, benzer aydınlanmacı düşünceleri olan Mir Sultan Galiyev'in kurduğu Türk - Tatar Komitesi ve Osmanlı İmparatorluğu'nda kurulmuş olan Jön Türkler ile de iletişim halindeydi.
1917 yılında bir kongre toplayıp gizli olarak sürdürdüğü çalışmalarını açık hale getiren Alaş Partisi, kısa bir süre sonra 13 Aralık 1917'de Alaş Orda Hükümeti'nin kurulduğunu ilan etti. Semey şehri devletin başkenti oldu. Devlet başkanlığına partinin lideri olan Alihan Bökeyhanoğlu getirildi. 1866 yılında doğmuş olan Bökeyhanoğlu, önemli bir Kazak ailesine mensuptu. Petersburg Üniversitesi'ni bitirmiş bir orman mühendisiydi. Fakat bir mühendis olmaktan çok kültür ve siyaset adamı olarak tanınmıştı. Pek çok gazete ve dergide yazılar yazmış, Orta Asya Türkleri tarafından düzenlenmiş pek çok oluşumun içinde yer almış bir toplum lideriydi.
Alaş Orda Hükümeti'nin 1920 yılında Bolşevikler tarafından yıkılmasının ardından hareketin liderlerinin çoğu ilk işgal sırasında öldürüldü. Alihan Bökeyhanoğlu ise hayatının geri kalan döneminde Sovyet Rusya yönetiminin takibi altında tutuldu. 1926 ve 1928 yıllarında rejim karşıtı çalışmalar yaptığı şüphesiyle tutuklandı. 1930 yılından itibaren Moskova dışına çıkması yasaklandı. 1937 yılında son kez tutuklandı ve 27 Eylül 1937 günü 71 yaşındayken Moskova'da idam edildi.
Ruhları şad olsun...
